Tranh luận về lời khai của nhân chứng

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình, Chủ tọa phiên tòa phát biểu khai mạc phiên xét xử.  Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao đề cập đến việc bản Kết luận điều tra nêu nhân chứng Đinh Vũ Thường đến Bưu điện Cầu Voi gọi điện về Cà Mau lúc 19 giờ 39 phút ngày 13/1/2008, có nhìn thấy một thanh niên ngồi trong bưu điện. Nhưng cũng theo Kết luận điều tra, vào lúc 19 giờ 13 phút, Hải đang có mặt tại hiệu cầm đồ để làm thủ tục cầm đồ rồi quay về nhà dì ruột của bị cáo... Tính toán quãng đường và thời gian, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao cho rằng, Hải không thể có mặt tại Bưu điện lúc 19 giờ 39 phút như Kết luận điều tra.

Tại phiên xét xử giám đốc thẩm, đại diện Hội đồng Thẩm phán đọc lại nguyên văn bút lục 20 ngày 31/3/2008 về lời khai của nhân chứng Đinh Vũ Thường.

Theo đó, tối 13/1/2008, Đinh Vũ Thường đưa bạn gái đi làm. Sau đó, Thường chạy xe đến Bưu điện Cầu Voi. Anh Đinh Vũ Thường khai: "Xe tôi đậu kế một xe Dream màu nho, bên trái xe có kính chiếu hậu màu đen. Khi tôi đi vào trong ngay cửa, thấy một người nữ ngồi ngoài ghế salon, một thanh niên ngồi giữa trên ghế salon đang cúi đầu bấm cái gì đó, có ánh đèn màu sáng hiện lên, tôi đoán là đang bấm điện thoại. Người thanh niên để tóc 2 mái, khi cúi xuống tóc phủ lên mí mắt, không cắt cao như đầu đinh, không để dài quá tai. Thanh niên mặc áo thun ngắn, tay màu sáng đen hoặc xanh đen, có cổ áo hay không thì không xác định... Tôi đứng cách đó khoảng 5 - 6m, tôi hỏi: "Chị gì cho tôi gọi điện thoại". Về nhận dạng, tôi thấy chiếc xe Dream màu nho đỗ gần xe tôi. Trên chiếc xe đấy, tôi không thấy con số nào hết".

Cũng trong lời khai, Đinh Vũ Thường xác nhận nam thanh niên ngồi ghế salon chỉ nhìn thoáng qua không nhớ mặt, Thường không thể nhận dạng qua khuôn mặt được.

Tiếp đó, đại diện Hội đồng Thẩm phán đặt câu hỏi: Cơ sở nào Tòa vẫn tiến hành xét xử vụ án khi không triệu tập nhân chứng Đinh Vũ Thường? Việc vắng mặt Thường tại phiên tòa có ảnh hưởng đến kết quả xét xử không? Vấn đề này, Luật sư Trần Hồng Phong đã nêu lên và nhấn mạnh là rất quan trọng.

Trả lời nội dung này, đại diện Tòa sơ thẩm lý giải, khi thẩm tra vụ án có lấy lời khai nhân chứng Đinh Vũ Thường. Nhân chứng này có khai phù hợp với lời khai của Hồ Duy Hải và lời khai của các nhân chứng khác về thời gian tối hôm đó có mặt Hồ Duy Hải. Hải không nói về giờ, nhưng nói thời điểm đó có mặt ở Bưu điện Cầu Voi. Theo đại diện Tòa sơ thẩm, việc vắng mặt Đinh Vũ Thường không ảnh hưởng đến việc xét xử, vì đã có lời khai trong quá trình điều tra.

Tiếp đó, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao chất vấn tiếp: Có lời khai của nhân chứng Đinh Vũ Thường, tại sao không đưa vào hồ sơ vụ án?

Trả lời vấn đề này, theo điều tra viên của vụ án, ngày 19/1/2008, cơ quan điều tra lấy lời khai lần đầu tiên với Đinh Vũ Thường. Nhân chứng Thường khai là người xuất hiện tại hiện trường vào tối xảy ra vụ án. Khi đó, cơ quan điều tra xác định làm việc với Thường với tư cách là đối tượng tình nghi trong vụ án. Quá trình làm việc đã tập trung làm rõ về thời gian có mặt, nhân thân, nhận dạng. Sau đó, cơ quan điều tra lưu hồ sơ với các đối tượng tình nghi khác.

"Nên cơ quan điều tra lưu hồ sơ lời khai của Thường với tư cách là đối tượng tình nghi phạm tội chứ không phải là nhân chứng vụ án" - đại diện cơ quan điều tra lý giải.

Đại điện Hội đồng Thẩm phán tiếp tục đặt câu hỏi: Cơ quan điều tra có kiểm tra danh sách điện thoại của Bưu điện Cầu Voi hay không? Nếu có thì trong ngày 13/1/2008 có số điện thoại nào của Hồ Duy Hải gọi đến bưu điện hay không?

Cơ quan Cảnh sát điều tra cho biết, quá trình truy xét đã căn cứ dữ liệu bộ nhớ điện thoại của Bưu điện Cầu Voi. Theo căn cứ truy xét này, vào lúc 11 giờ 25 phút ngày 13/1/2008, có số điện thoại là 0909015712 gọi vào số điện thoại bàn của bưu điện, thời lượng gọi là 25 giây. Từ cuộc điện thoại này, điều tra viên truy ra ai là người sử dụng số điện thoại này, từ đó xác minh được số điện thoại của Hồ Duy Hải.

Tổng kết lại vấn đề này, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho rằng, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao còn băn khoăn về việc tính toán xem thời gian đó Hồ Duy Hải có mặt hay không có mặt ở hiện trường; căn cứ thời gian các hoạt động của Hải tối hôm đó thì chưa hợp lý.

"Nhưng sự có mặt của Hải không chỉ chứng minh bằng thời gian, mà theo cơ quan điều tra giải trình, còn bằng những chứng cứ khác. Chúng ta phải tổng hợp chứng cứ, mới chứng minh được vấn đề này" - Chánh án nói và đưa ra các lập luận.

Thứ nhất là dữ liệu điện thoại. Thứ hai, thực nghiệm điều tra về khoảng thời gian Hải có mặt tại hiện trường là phù hợp. Thứ ba, nhận dạng trong lời khai của nhân chứng Thường chưa xác nhận chính xác thanh niên đó là Hải vì hai người này không biết nhau, không thể nhìn qua là nhận dạng được. Nhưng mô tả đặc điểm nhận dạng là tương đồng, đặc biệt có một chi tiết phù hợp lời khai của Hải là cầm điện thoại và anh Thường cũng nhìn thấy.

Viện Kiểm sát đề nghị thực nghiệm lại hiện trường

Quang cảnh phiên xét xử.   Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Tuy nhiên, ngay sau đó, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao có ý kiến phản hồi. Theo đó, đại diện Viện Kiểm sát nhận thấy, kết luận về thời gian của Hồ Duy Hải có mặt ở bưu điện đều từ những chứng cứ gián tiếp.

Đại diện Viện Kiểm sát cho rằng, dữ liệu của bưu điện có cuộc điện thoại của Hải, nhưng là từ buổi trưa (lúc 11 giờ 25 phút ngày 13/1/2008), không có ý nghĩa chứng minh gì. Thứ hai là lời khai của nhân chứng chỉ nói nhìn thấy có một thanh niên, cũng chỉ nói về khoảng thời gian là "khoảng 19 giờ nhìn thấy". Anh Đinh Vũ Thường nói có nhìn thấy gì "có ánh đèn màu sáng" nhưng cũng không có căn cứ chứng minh đấy là điện thoại. Người bán hoa quả gần bưu điện cũng chỉ xác nhận có chị V. đến mua hoa quả, còn không xác nhận được người đưa tiền cho V. mua hoa quả là Hồ Duy Hải.

Bên cạnh đó, điều tra viên nói về "khoảng thời gian 19 giờ" để chứng minh thì không logic. Cũng chính cơ quan tố tụng dùng kết luận về "khoảng thời gian" này để xét xử vụ án. Cơ quan điều tra giải thích, anh Thường là đối tượng tình nghi nên lời khai không đưa vào hồ sơ nhân chứng. Nhưng lời khai này là một chứng cứ quan trọng trong vụ án, nên đề nghị cung cấp cho Viện Kiểm sát và Hội đồng giám đốc thẩm.

Đáng chú ý, đại điện Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao đề nghị cần có thực nghiệm lại hiện trường. Trong đó, tính cả thời gian Hải có mặt ở tiệm cầm đồ, đi trả xe,... rồi từ đó đến bưu điện. "Chứ chúng ta không ngồi đây để suy diễn về khoảng thời gian" - đại diện Viện Kiểm sát nói.

Bên cạnh đó, đại diện Viện Kiểm sát cho rằng, Tòa án 2 cấp sơ thẩm, phúc thẩm đã có sai lầm nghiêm trọng trong việc đánh giá động cơ, mục đích. Bởi khi xét xử, Tòa án phải đánh giá toàn diện những vấn đề đó; từ đó đề nghị, hai bản án đó phải hủy và xem xét lại.

Về vấn đề này, Chánh án Nguyễn Hòa Bình đồng tình đây là những chứng cứ gián tiếp. Tuy nhiên, Chánh án nói: "Nếu tách ra từng lời khai, tình tiết, chứng cứ một cách độc lập không nói lên điều gì, nhưng tổng hợp lại sẽ có vấn đề. Tại sao lại có nhiều vấn đề trùng hợp nhau đến như vậy với lời khai của Hải. Nên chúng ta không thể lấy từng việc, chẻ ra để phủ định từng cái".

Từ đó, Chánh án Nguyễn Hòa Bình đề nghị, đến phần đánh giá chứng cứ, các thẩm phán sẽ đánh giá tổng thể các chứng cứ.

Liên quan đến tài liệu Luật sư Trần Hồng Phong cung cấp về lời khai của Đinh Vũ Thường vào ngày 17/12/2011, Chánh án Nguyễn Hòa Bình đề nghị Viện Kiểm sát đánh giá tính hợp pháp của văn bản này. Trước đó, Luật sư Phong đề cập giấy xác nhận của nhân chứng Đinh Vũ Thường, trong đó nhân chứng khẳng định: Không được các cấp tòa mời tham gia vụ án với tư cách nhân chứng. Trong khi đó, lời khai của Đinh Vũ Thường nói không nhận dạng được Hồ Duy Hải, nhưng trong cáo trạng nêu Thường đã nhìn thấy Hồ Duy Hải tại khu vực Bưu điện Cầu Voi buổi tối vụ án diễn ra.

Theo đại diện Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, tài liệu này phát sinh trong giai đoạn xét xử. Với phạm vi của xét xử giám đốc thẩm, theo đại diện Viện Kiểm sát, không chỉ xem xét trong nội dung kháng nghị, mà còn đánh giá tất cả các vấn đề liên quan vụ án.

Tuy nhiên, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho rằng chứng cứ này là bản photo, chưa có công chứng, không giám định chữ viết, chữ ký nên không đủ tin tưởng là chữ ký của ai. "Nên không thể đưa ra để làm căn cứ xét xử được" - Chánh án nói. Về mặt nội dung, chứng cứ này không có gì mới so với nội dung kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao.

Theo baotintuc